KIZILAY ARŞİVİ HAKKINDA

Kızılay 154 yıldır, savaşlarda, mübadele yollarında, depremlerde, yüzlerce afet bölgesinde, açlık ve yoksullukla mücadele eden topraklarda, ülkemizde ve uzak coğrafyalarda insanlığın hizmetinde olmuş ve insani yardım çalışmaları yürütmüştür.

Asrı aşan bu yolculuk hem ülkemiz hem de dünya tarihine tanıklık eden ve geleceğe ışık tutacak binlerce bilgi, belge ve objeyi de beraberinde getirmiştir. Ülkemizin en köklü kurumlardan biri olan Kızılay yine ülkemizin en önemli arşivlerinden birisine sahiptir. Kızılay olarak köklü tarihimizle duyduğumuz gururu, bu tarihin oluşmasında en büyük paya sahip bağışçılarımızla ve bu köklü kurumun gerçek sahibi olan halkımızla arşivimiz aracılığıyla paylaşıyoruz.

Kızılay arşivi; 1868 yılı Mecruhin ve Marda-yı Askeriyeye İmdat ve Muavenet Cemiyeti’nden Türk Kızılay’na kadar uzanan döneme ait belgelere sahiplik etmektedir. Kızılay, savaş dönemlerinde üstlendiği rol ve sorumlulukları nedeniyle Türk ve Dünya tarihine ışık tutacak nitelikteki tarihi belgeleri arşivinde bulundurmaktadır. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemleri ile Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundan günümüze kadar geçen dönemini yansıtmaktadır. 1868 ‘de Derneğin kurulmasını takiben, Türk-Yunan Savaşı ile başlayan, ardından Trablusgarp, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ile devam eden ve Kurtuluş Savaşı’yla son bulan döneme ait binlerce belge arşivimizde bulunmaktadır. Cephelerde ve cephe gerisinde gerçekleştirilen faaliyetler, yurtiçi ve yurtdışı çalışmalar ve ilgili kurumlarla yapılan işbirlikleri, Hilal-i Ahmer’in sosyal hayata katılımı gibi konular bu dönemin incelenmeye değer kesitlerinin en önemlilerinden sadece bir kaçıdır.

Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren, Cemiyetin adım adım sosyal ve ekonomik hayata katılımı ve yükselen ivmesinin yanı sıra ülkemizin yardımlaşma kültürü, bireylerin sosyal yaşama katılımı, dili, uluslararası ilişkileri, sağlık alanındaki gelişmeler, afetlerin seyri, kadın ve gençlik çalışmaları da arşivimizden takip edilebilir. Kızılay arşivi, Kızılay’ın bugün olduğu gibi kurulduğu ilk andan itibaren, insani yardım alanında iz bırakan ve toplumumuzun tüm bireylerine “Biz Oradaydık” gururunu yaşatan iyilik çalışmalarını sunmanın yanı sıra ülkemizin tarihine tanıklık etmektedir.

Kızılay, tarihe tanıklık eden belgelerini belirli bir süre Eskişehir’de muhafaza ettikten sonra 1928 yılında Ankara’daki Kızılay Genel Merkez binasına nakletmiş ancak daha geniş yere ihtiyaç duyulması sebebi ile 1941 yılında Kızılay Etimesgut yerleşkesinde ambarlarından biri Arşiv haline dönüştürülmüştür. Bu güçlü tarihe ilk andan itibaren sahip çıkan Kızılay, arşivini korumuş, yeniden yapılanma ve modernizasyon çalışmaları kapsamında 2006 yılında “Arşiv Projesi” ni hayata geçirmiştir.

Kuruluştan 1928 yılına kadar geçen döneme ait eski yazı belgelerin tasnifi 2010 yılının sonunda tamamlanarak modern arşiv binasında muhafaza edilen belgeler araştırmacılara açılmıştır. 1928 yılı sonrası yeni yazı döneme ait belgeler üzerinde tasnif çalışmaları devam etmektedir.

1868’den Harf İnkılabına kadar olan döneme ait çoğunluğu Osmanlıca olan Fransızca, İngilizce, Rusça vd. dillerde yaklaşık 2000 kutu belge, 550 adet defter ile Balkan ve Dünya Savaşları’ndaki Türk ve yabancı esirlere ait 308.645 adet esir kartı bulunmaktadır. 

Arşivdeki en eski belge 8 Mayıs 1864 tarihli Abdülaziz tarafından Marko Paşa’ya feriklik ünvanı verildiğini gösterir berattır (Dr. Marko Paşa’nın torunu Sayın Despina ANATS tarafından 2015 yılında Türk Kızılay Arşivi’ne bağışlanmıştır).

1868 yılından 1928 yılına kadar olan Osmanlıca, Fransızca, İngilizce belgelerin büyük bir bölümünün içerik analizi yapılmıştır ve katalog kayıtlarına web sitemiz üzerinden erişim mümkündür.

 

Belgeler: 

•   Yardım Yazışmaları 
•   Hastane Yazışmaları 
•   Hasta Raporları 
•   Esir mektup ve yazışmaları 
•   Esir Listeleri 
•   Esir Kartları 

 

Defterler: 

•   Hesap Defterleri 
•   Hastane Yazışma Defterleri 
•   Esir Defterleri
•   Yevmiye Defterleri 
•   Ambar Defterleri 
•   Protokol Defterleri 
•   Karantina Defterleri 
•   Muhaberat Defterleri 
•   Kızılhaçlarla Yapılan Yazışma Defterleri 

 

Görsel Materyaller: 

•   Haritalar, krokiler
•   Kartpostallar 
•   Fotoğraflar
•   Resimler
•   Pullar
•   Afişler